روزگاری را می‌بینم که تولید نفت را ممنوع خواهند کرد
نشان تجارت - بیژن زنگنه سه‌شنبه هفتم بهمن‌ماه در ششمین کنگره راهبردی و نمایشگاه نفت و نیرو با اشاره به اینکه عده‌ای ۴۰ سال است تلاش کرده‌اند که نگذارند تولید نفت ایران از ۴ میلیون بشکه بالاتر رود که موفق هم بوده اند، اظهار کرد: واقعا هم زحمت کشیدند؛ با مجلس و دستگاه‌های زیادی کار کردند و سعی کردند افراد زیادی را از هستی ساقط کنند تا نگذارند تولید نفت ایران از ۴ میلیون بشکه در روز بالاتر رود.
وی ادامه داد: من روزگاری را می‌بینم که تولید نفت ممنوع شود و بگویند هر تولیدکننده‌ای یک حدی برای ظرفیت تولید دارد در غیر این صورت مراوداتتان با دنیا مختل می‌شود. همان قواعدی که در پروتکل کیوتو برای تولید دی‌اکسید کربن (CO ۲)، گذاشتند برای تولید نفت هم اجرا شود بنابراین باید نفت تولید کنیم، حال چگونگی مصرف آن بحث دیگری است.
وزیر نفت با بیان اینکه در این دورانی که جهان با شیوع ویروس همه‌گیری جهانی کووید-۱۹ روبه‌روست باید به یکدیگر کمک کنند، تصریح کرد: زمانی که پارسال نخستین بار شیوع این ویروس آغاز شد، طرح‌ها را حدود ۱۵ روز تعطیل کردیم، اما بهره‌برداری را نمی‌توانستیم تعطیل کنیم و اصل را بر این گذاشتیم که با تدوین و ابلاغ پروتکل‌ها و به‌کارگیری سختگیرانه آن‌ها زندگی و تولید کنیم که الحمدالله خوب هم جلو رفت.
زنگنه با اشاره به اینکه این آخرین کنگره‌ای است که به‌عنوان وزیر نفت در آن سخنرانی می‌کنم، افزود: این کنگره در پنج دوره پیشین به همت برگزارکنندگان و مدیران باشگاه نفت و نیرو بدون یک ریال کمک دولتی برگزار شد که جای قدردانی دارد.
وی ادامه داد: نهاد‌های غیردولتی وقتی دولت‌ها بسیار قوی هستند دشمن دولت‌ها تلقی می‌شوند و دولت‌ها سعی می‌کنند آن‌ها را نابود کند. خیلی هم تلاش شده است باشگاه نفت و نیرو را هم نابود کنند، اما نتوانستند، این یک دستاورد برای کشور است که عده‌ای که ایده دارند، نظر دارند با هم حرف می‌زنند.
ایران و بازرگانی در نفت جهان
وزیر نفت با بیان اینکه ما در شرایطی سخت بودیم و هنوز این شرایط سخت برای ما جریان دارد، تصریح کرد: اکنون این بحث مطرح است که ممکن است تحریم‌ها و محدودیت‌های که غیرقانونی است، برداشته شود. البته من خیلی درباره تحریم حرف نمی‌زنم.
زنگنه افزود: در سه سال گذشته ظرفیت عظیمی برای صادرات نفت و فرآورده نفتی ایجاد شده است که به‌طور حتم از این ظرفیت، پس از دوران تحریم استفاده می‌کنیم، همیشه آرزو و هدفم این بود که ایران در بازرگانی نفت جهان نقش داشته باشد و خیلی هم برای آن تلاش کردم که هر دفعه به نوعی جلو آن گرفته شد.
وی اظهار کرد: با امکاناتی که در این دوره از تحریم‌ها به ما داده شد و اجازه ریسک کردن داشتیم ظرفیت‌های خوبی ایجاد کردیم که تحت هیچ شرایطی از بین نمی‌بریم راه‌های زیادی یاد گرفتیم، توان امسال ما با سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ قابل مقایسه نیست، ما ظرفیت بالایی داریم.
وزیر نفت با بیان اینکه ظرفیت‌های خوبی در ساخت تجهیزات صنعت نفت، توسعه میدان‌های نفت و گاز و ... در کشور ایجاد شده است، گفت: هم‌اکنون ۸۰ درصد از تجهیزات ثابت صنعت نفت در داخل ساخته می‌شود البته در ساخت بعضی از تجهیزات مانند لوله‌های بدون درز مشکل داریم که باید در این زمینه اقدام کنیم.
زنگنه با اشاره به اینکه همکاری با دانشگاه‌ها در موضوع ضریب بازیافت مخازن بسیار امیدبخش است، اظهار کرد: در موضوع افزایش ضریب بازیافت مخازن باید خودمان کار‌های توسعه‌ای انجام دهیم و در عین حال از ظرفیت شرکت‌های درجه یک بین‌المللی استفاده کنیم، استفاده از شرکت‌های بین‌المللی فقط برای جذب سرمایه نیست بلکه برای ضریب بازیافت و دانش فنی هم است، معتقدم یکی از دانش‌های فنی، مدیریت است.
وی با یادآوری اینکه پیشنهاد صندوق توسعه ملی سال ۱۳۷۷ ارائه شد، تشکیل این صندوق را بسیار مهم دانست و افزود: به‌طور حتم باید بخشی از درآمد مازاد نفت به صندوق توسعه ملی واریز شود و از آنجا ثروت زیرزمینی تجدیدناپذیر به سرمایه روزمینی تجدیدپذیر تبدیل شد و این به معنای آن است که آن پول باید سرمایه‌گذاری شود.
با زجر فراوان نگذاشتم توسعه صنعت نفت متوقف شود
وزیر نفت بر ضرورت افزایش ظرفیت تولید نفت ایران تاکید کرد و با بیان اینکه هیچ شکی در این زمینه وجود ندارد، گفت: اگر قرار باشد پول نفت در بودجه هزینه شود مریض را مریض‌تر می‌کند، اما اگر به صندوق توسعه برود می‌تواند درست مصرف شود؛ البته نباید صندوق توسعه را هم مرتب برای کار‌های غیراقتصادی و غیرضروری با فشار نیش زد، بگذاریم همان روال عادی کار خود را انجام دهد.
زنگنه با بیان اینکه در سال‌های اخیر برای افزایش تولید نفت بسیار تلاش کردیم، اظهار کرد: البته بیشتر سال‌های عمر این دولت به تحریم گذشت، اما با قیمت بسیار سنگین و با زجر فراوان نگذاشتیم توسعه نفت متوقف شود.
وی با بیان اینکه نیاز است شرکت‌های اکتشاف و تولید را راه بیندازیم و آقای آقامحمدی هم به‌عنوان مقام مسئول در کشور بر این موضوع صحه گذاشت، یادآورد شد: افرادی بودند و هستند که هنوز می‌گویند شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) گرگ‌زاده‌اند و هنوز هم به عنوان استاد معظم در تلویزیون حرف می‌زنند. شما ببینید آیا در حدود ۶ ماه اخیر من به تلویزیون رفته‌ام؟! اما به این افراد به‌عنوان استاد تریبون می‌دهند، استاد اقتصاد خرد که نمی‌تواند درباره نفت صحبت کند! آیا استاد قرارداد نفتی است؟ حتی کسی که متخصص نفت است نمی‌تواند درباره نظام اجرای قرارداد‌های نفتی صحبت کند.
وزیر نفت ادامه داد: فردی می‌تواند درباره نظام اجرای قرارداد‌های نفتی صحبت کند که دانش مدیریت پروژه داشته باشد و بداند حقوق قرارداد‌های نفتی چیست؟ روابط نفتی چیست؟ و چطور این قرارداد‌ها به وجود آمدند و تاریخشان چیست؟ عده‌ای به‌عنوان استاد در همه مسائل صحبت می‌کنند، به واقع عجیب است.
مگر می‌شود کشوری ۱۲ درصد رشد مصرف داشته باشد؟!
زنگنه با بیان اینکه معتقدم به‌طور حتم باید تولید نفت در کشور افزایش یابد و در این مسیر باید از ظرفیت شرکت‌های اکتشاف و تولید استفاده کرد، افزود: باید منابع لازم را برای این شرکت‌ها تأمین کرد و آن‌ها را با دانشگاه‌ها پیوند داد تا از مطالعات آن‌ها استفاده کنند. هم‌اکنون ۸۰ درصد ظرفیت میدان‌های ما برای افزایش ضریب بازیافت به دانشگاه‌ها سپرده شده است.
وی در بخش دیگری از سخنانش به صنعت گاز پرداخت و با بیان اینکه کار بزرگی در این بخش انجام شده است، تصریح کرد: تولید گاز خام کشور هم‌اکنون از رقم هزار و ۳۰ میلیون مترمکعب عبور کرده، اما مصرف بسیار سریع‌تر جلو می‌رود. افزایش مصرف گاز در تهران امسال ۱۵ درصد و در کل کشور ۱۲ درصد بوده است. هیچ شرکت نفتی یا گازی نمی‌تواند پاسخ افزایش ۱۵ یا ۱۲ درصدی مصرف را بدهد، کم می‌آورد.
وزیر نفت ادامه داد: مگر می‌شود کشوری ۱۲ درصد رشد مصرف داشته باشد و تولید ناخالصش یک درصد باشد؟! اگر رشد تولید ناخالص ۱۲ درصد بود آدم دلش نمی‌سوخت، اما رشد تولید ناخالص داخلی یک تا ۱.۵ درصد و رشد مصرف انرژی ۱۲ تا ۱۳ درصد باشد، یعنی یک جای کار مشکل اساسی دارد.
زنگنه با بیان اینکه میدان پارس جنوبی به ظرفیت کامل رسیده است و ۶۰ تا ۸۰ میلیون مترمکعب دیگر می‌توان از این میدان برداشت کرد و سپس باید حفظ تولید کرد، افزود: همین مقدار افزایش تولید هم سال آینده مصرف می‌شود، البته برای سال‌های آینده ما طرح‌هایی داریم، اما راه‌حل مشکل انرژی در کشور طرف تولید نیست، طرف مصرف و تقاضاست.
وی به ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر برای بهینه‌سازی مصرف انرژی اشاره کرد و با بیان اینکه دولت و مجلس با هم این قانون را کم‌رنگ کردند، افزود: پرداخت به‌موقع یارانه‌ها سبب شد در عمل این قانون را در بخش بهینه‌سازی مصرف سوخت کنار بگذارند.
وزیر نفت با بیان اینکه بهینه‌سازی موضوع بسیار مهمی است که بخشی از آن به‌صورت روش‌های قیمتی و بخشی هم غیرقیمتی است، افزود: در بخش روش‌های غیرقیمتی راهکار‌های خوبی طراحی شده بود و ده‌ها میلیارد دلار طرح در شورای اقتصاد تصویب شد، اما تقریباً هیچ‌کدام از زمانی که تصمیم دولت و مجلس این شد که یارانه اصل مسئله است، جلو نرفت.
زنگنه تصریح کرد: موضوع یارانه‌ها ضربات جبران‌ناپذیری به شرکت‌های بخش انرژی وارد کرد و شرکت‌های بخش انرژی بالاترین ضربات را به دلیل پرداخت یارانه در این دولت متحمل شدند. برای سال آینده هم طبق قانون بودجه همین‌طور است و هیچ فرقی نکرده است. همه این شرکت‌ها پای پرداخت یارانه قربانی می‌شوند.
وی به کار مهم توسعه گازرسانی و اینکه بخش اصلی کار شرکت ملی گاز تا به اینجا انجام شده و در آینده مقداری توسعه در تقویت شبکه و لوله‌کشی را در دستور کار دارد، اشاره کرد و گفت: نزدیک ۹۵ درصد جمعیت ایران زیر پوشش شبکه گاز قرار گرفته‌اند که این کار هم اقتصادی بوده است؛ اجرای اقتصادی طرح‌های گازرسانی به‌وسیله نرم‌افزار‌های مربوطه کاملاً بررسی و رعایت شده است.
وزیر نفت با اشاره به اینکه کار مهمی در صنعت پالایش انجام شده است و هم‌اکنون برای نخستین بار با مازاد تولید بنزین و گازوئیل روبه‌رو هستیم، پیش از این همواره با مازاد تولید مازوت، فرآورده‌های سبک دیگر مانند نفتا، گاز مایع (ال‌پی‌جی) روبه‌رو بودیم و در عین حال کیفیت فرآورده‌ها را هم بهبود بخشیده‌ایم که طبق روال خود ادامه خواهد داشت، افزود: مجوز‌ها و موافقت‌هایی برای اختصاص نزدیک به یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام جدید به پالایشگاه‌های اصلی کشور به‌منظور بهینه‌سازی صادر شده است که باید منابعش را فراهم کنیم؛ قانون توسعه پتروپالایشگاه‌ها اگر اجرا شود، این‌ها هم فعال می‌شوند و مسائلشان حل می‌شود.
زنگنه با بیان اینکه حرکت ما در صنعت پتروشیمی بسیار مطلوب و مطمئن بوده است، تصریح کرد: تقریباً همه خوراک‌های موجود تخصیص یافته و برای آن‌ها طرح تعریف شده است.
وی با اشاره به افزایش سالانه ۱۷ میلیون تن به ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی تا پایان امسال، اظهار کرد: جهش دوم صنعت پتروشیمی سال آینده تکمیل می‌شود و درآمد این صنعت تا پایان ۱۴۰۰ با احتساب قیمت‌های سال ۹۵ به ۲۵ میلیارد دلار می‌رسد.
وزیر نفت با اشاره به اینکه درآمد صنعت پتروشیمی با تحقق جهش سوم صنعت پتروشیمی در پایان سال ۱۴۰۴، به ۳۳ میلیارد دلار می‌رسد، گفت: دو مگاپروژه جدید هر یک با سرمایه‌گذاری حدود ۳ میلیارد دلار تعریف شده است که تا سال ۱۴۰۶ فعال می‌شوند.
زنگنه با بیان اینکه توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی وظیفه وزارت نفت نیست، اما وزارت نفت به‌عنوان وظیفه‌ای ملی به آن می‌پردازد، اشاره کرد و ادامه داد: طرح‌های پیشران در چهار زنجیره پروپیلن، متانول، بنزن و اتیلن با اولویت تولید پروپیلن از متانول با توجه به کمبود پروپیلن در کشور تعریف شده‌اند.
وی با اشاره به اجرای طرح‌های افزایش تولید پروپیلن در شمال، جنوب و غرب کشور، گفت: پروپیلن تولیدی برای توزیع و مصرف در صنایع پایین‌دستی پتروشیمی با خط لوله از جنوب به شمال شیراز و از شمال به شرق و شمال شرقی منتقل می‌شود تا صنایع توسعه یابند و زنجیره ارزش تکمیل شود.
چرا خام فروشی نفت بد است، اما گاز نیست؟
وزیر نفت، موضوع امنیتی و راهبردی بودن صادرات گاز را برای کشور بااهمیت دانست و گفت: این پرسش را هیچ فردی پاسخ نمی‌دهد و همه از پاسخگویی به آن فرار می‌کنند. صادرات گاز خام‌فروشی است یا نیست؟ اگر خام‌فروشی است، پس چرا خام‌فروشی نفت بد است، اما خام‌فروشی صادرات گاز جزو اوجب واجبات!
زنگنه با تأکید بر اینکه به جای صادرات گاز می‌توان آن را در داخل برای خوراک صنایع و مجتمع‌های پتروشیمی کشور مصرف کرد و معتقدم همانند نفت باید تولید و صادر کنیم، افزود: از نظر من هیچ‌کدام مطلق نیست، یعنی هر دو باید باشد و صادرات گاز هم بدانید که خام‌فروشی است، گرچه اهمیت امنیتی و راهبردی برای کشور دارد.
وی با بیان اینکه با تولید نفت در بالاترین حد یعنی حدود ۴ میلیون بشکه در روز، کمتر از روزانه ۳۰ میلیون مترمکعب گاز مشعل خواهیم داشت که هم‌اکنون به‌دلیل کمتر بودن تولید نفت، این رقم نیز پایین‌تر است، ادامه داد: جمع‌آوری همه گاز‌های مشعل برنامه‌ریزی شده است، به‌طوری که تا پایان سال ۱۴۰۱ بیش از ۹۵ درصد آن‌ها جمع‌آوری و به خوراک پتروشیمی تبدیل می‌شود. این کار مهمی است که پس از نزدیک به ۱۱۰ سال می‌توانیم فلر نداشته باشیم که بخشی در این دولت و بخشی هم در دولت آینده به نتیجه می‌رسد.
وزیر نفت با اشاره به اینکه برای نخستین بار توانایی صادرات نفت کشور از دریای عمان ایجاد می‌شود، گفت: ساخت خط لوله هزار کیلومتری از گوره تا جاسک تا پایان امسال تکمیل می‌شود که با بهره‌برداری کامل از آن کار بزرگی انجام می‌شود.
زنگنه به توسعه توان ملی از طریق نهاد‌های دانش‌بنیان تأکید کرد و افزود: پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز ری را به‌منظور استقرار واحد‌های استارت‌آپ و دانش‌بنیان راه‌اندازی کرده‌ایم.
وی به حمایت وزارت نفت از مراکز نوآوری در همه دانشکده‌های فنی تهران اشاره کرد و گفت: این وزارتخانه به‌منظور کمک به جوانان برای فعالیت در حوزه‌های مختلف صنعت نفت در ایجاد مراکز نوآوری در باشگاه شماره ۲ نفت، پژوهشگاه صنعت نفت، دانشگاه تهران، امیرکبیر، شریف، علم و صنعت کمک خواهد کرد.
وزیر نفت به ایجاد صندوق پژوهش و فناوری با سرمایه اولیه ۱۰۰ میلیارد تومان که تا ۱۲ برابر سرمایه می‌تواند تضمین به این شرکت‌ها بدهد، اشاره کرد و ادامه داد: افزون بر اینکه سرمایه این صندوق افزایش می‌یابد، ۸۰۰ میلیارد تومان دیگر هم در بودجه به‌عنوان تسهیلات ترجیحی به‌صورت وجوه اداره‌شده در نظر گرفته شده است.
نفت و نیرو یکپارچه شوند؛ وزارت انرژی
زنگنه به مرجع صدور گواهی کیفیت هم اشاره کرد و گفت: این گواهی زیر پوشش انجمن نفت و با صدور مجوز سازمان استاندارد است، همه تجهیزاتی که در صنعت نفت ساخته می‌شود باید مجوز آی‌پی‌آی IPI را داشته باشند.
وی با بیان اینکه آنچه در پارک ری اهمیت دارد فیزیک آن نیست، بلکه اکوسیستم آن است، تصریح کرد: در این اکوسیستم همه اجزا باید با هم ارتباط داشته باشند مانند دانشگاه تهران که همه اجزا از دانشگاه تهران، استادان، کتابفروشی‌های اطراف دانشگاه و... همه با هم در ارتباط هستند، البته مهم‌ترین موضوع در اکوسیستم آدم‌ها هستند و شما (اعضای باشگاه نفت و نیرو) می‌توانید در این زمینه نقشی مهم ایفا کنید.
وزیر نفت به روابط مالی دولت و شرکت ملی نفت ایران هم اشاره کرد و با بیان اینکه امکان طرح این موضوع مهم در این دولت فراهم نشد، اظهار کرد: بدون تنظیم این رابطه نه شرکت ملی نفت و نه صنعت نفت هیچ‌کدام رشد نمی‌کنند و دولت هم به جایگاه درست خود بر نمی‌گردد. این رابطه باید تنظیم شود و تنظیم آن هم پیچیده نیست، اما تصمیم آن کار بسیار سختی است.
زنگنه با بیان اینکه ساختار بخش انرژی بسیار مشکل دارد و ضرورت دارد بخش نفت و نیرو یکپارچه باشند، یادآوری کرد: من مدت‌ها با یکپارچگی این دو بخش مخالف بودم، اما اکنون به‌شدت موافق آن هستم. بهتر است از ابتدای دولت سیزدهم وزارت انرژی داشته باشیم که این به نفع همه است.
باید با عالم‌نمایی مقابله کرد
وی در سخنان پایانی خود اظهار کرد: پس از پایان دوران وزارتم هدفم این نیست که رهنمود بدهم، زیرا گوش نمی‌دهند. همه آن‌هایی که آمدند خودشان را ملای دهر می‌دادند و حرف کسی را گوش نمی‌دهند و کار خودشان را می‌کنند ما به کوچک‌تر‌ها کمک می‌کنیم که با هم جمع شوند یک قدرت می‌شوند.
وزیر نفت با بیان اینکه باید «فکر» تولید و با اندیشه‌های اشتباه مقابله کرد، گفت: عالم‌نمایی بسیار بد است. کم‌سوادی بدتر از بی‌سوادی است. کم‌سواد‌هایی داریم که عالم نمایی می‌کنند، این افراد برای توسعه کشور خطر دارند. این افراد در عین حالی که توسعه کشور را متوقف می‌کنند مردم را هم گمراه می‌کنند.
زنگنه افزود: شما چند نفر در کشور سراغ دارید که پرسشی از آن‌ها بپرسید و بگویند نمی‌دانم؟ همه حرف می‌زنند. باید با عالم‌نمایی مقابله کرد.
وی با اشاره به اینکه در پنجمین دوره کنگره نفت و نیرو دستیابی به ظرفیت تولید ۸ میلیون بشکه تولید نفت بررسی شد که عده‌ای پس از آن توهین را آغاز کردند، گفت: ما برای تولید ۶.۵ میلیون بشکه نفت به تفکیک میدان برنامه داریم. خیلی‌ها می‌گویند پس اگر چنین ظرفیتی وجود داشت پس شما چه‌کار می‌کردید؟ ما هر چه برای افزایش تولید نفت زحمت کشیدم جلو آن را گرفتند، یک عده مقابل افزایش تولید نفت ایستادند، اما این ایستادگی هم اگرچه سخت است، تمام می‌شود.
